Adriaan van Dis werd in 1946 geboren in Bergen. Hij groeide op temidden van halfzussen en ouders met een Indische geschiedenis. Zijn vader die door zijn (Japanse) oorlogservaringen en zijn fysieke conditie arbeidsongeschikt was geworden, voedde Adriaan op met harde hand.
Van Dis studeerde Nederlands en Zuid-Afrikaans aan de Universiteit van Amsterdam. Al tijdens zijn studie publiceerde hij bij NRC-Handelsblad, waarvan hij later redacteur was.
Landelijke bekendheid verwierf Adriaan van Dis met het programma Hier is… Adriaan van Dis, dat op 16 maart 1983 zijn première op de Nederlandse televisie beleefde. Hij ontving er in 1986 de Nipkowschijf voor. Op 3 mei 1992 vond de laatste uitzending plaats. Na 1992 wijdde hij zich jarenlang volledig aan de literatuur, in 1999 keerde hij terug op de televisie als presentator van het programma Zomergasten.
Adriaan van Dis debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid die zeer lovend werd ontvangen en hem in 1984 het Gouden Ezelsoor opleverde, de prijs voor het best verkochte literaire debuut. In het voorjaar van 1990 bezocht Van Dis Zuid-Afrika; in december van dat jaar verscheen de reisroman Het beloofde land.
In 1994 verscheen de dikke, uiterst succesvolle roman Indische duinen over een in Nederland geboren zoon van een Indische familie die wordt opgevoed in de sfeer van verzwegen leed. Indische duinen werd bekroond met de Gouden Uil en de Trouw Publieksprijs en werd genomineerd voor achtereenvolgens de Libris-prijs, de AKO-prijs en de Aristelon-prijs.
In 1999 verscheen de grote roman Dubbelliefde, de geschiedenis van een jongeman (ondertitel) die, opgejut door de roerige tijd – de jaren zeventig – grenzeloos wil leven. ‘Compleet, innemend en gruwelijk’ noemde Daniëlle Serdijn de roman in Het Parool. Jeroen Vullings (Vrij Nederland) sprak van een ‘zorgvuldig geconstrueerd verhaal’ en Marja Pruis (De Groene Amsterdammer) roemt de humor en de stijl: ‘Het ene stilistische paradepaardje na het andere dartelt over de bladzijden.’
Op 12 september 2002 verscheen bij uitgeverij Augustus Familieziek, een roman in taferelen. De kritiek was onverdeeld positief: ‘De vlag kan uit; in Familieziek is Adriaan van Dis op zijn best’, jubelde Arjan Peters in De Volkskrant.
Familieziek
‘Dat Adriaan van Dis keer op keer terugkeert naar het bouwvallige huis van zijn jeugd, valt te begrijpen als een drang waarin bittere destructiviteit én liefdevolle aandacht samengaan. Ik ben de bom. Het geldt voor personage en auteur. Als dit een herhalingsoefening moet heten, dan is het er een met het beste resultaat uit drie.’
Onder dreiging van de Koude Oorlog wordt een jongen voor de toekomst klaargestoomd. Hij moet zich leren weren in een kwade wereld, en de Bom tikt, ook in huis! De opvoeder, meneer Java, is een door de oorlog beschadigde man die zijn zoon steeds meer bij zijn waanwereld betrekt.
De jongen is de stille getuige, die alles ziet en niets vergeet. De waanzin raast door het huis en zijn moeder en zusters vormen een sceptisch koor dat commentaar levert op de gebeurtenissen.
Evenals in Nathan Sid en Indische duinen treedt in Familieziek een uit de koloniën afkomstig gezin op, dat een nieuw bestaan in Nederland probeert op te bouwen. Maar dit keer krijgt het persoonlijke verhaal van aanpassing en heimwee een haast mythisch karakter. De handeling verplaatst zich van een dorp aan zee naar een inrichting en de angst voor de toekomst neemt absurde vormen aan.
Zo verhaalt Adriaan van Dis in Familieziek het verhaal van een jongen die zich losmaakt uit de greep van zijn ouders en desondanks door de vloek van hun verleden wordt aangetast.
(BN De Stem en achterflap boek)
enkele andere werken:
Een barbaar in China (1987)
In Afrika (1991)
Palmwijn (Boekenweekgeschenk 1996) |